Bullying – Σχολικός Εκφοβισμός

Γράφει η Παναγιώτα Νικολοπούλου*

Το παιδί σε ρόλο θύματος

Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για το bullying και πιο συγκεκριμένα για τα θύματα του. Ξεκινώντας από τον ορισμό, χρειάζεται να διευκρινίσουμε τι είναι. Το bullying ή καλύτερα στα ελληνικά εκφοβισμός, αναφέρεται στην σωματική και ψυχολογική κακοποίηση ή μείωση κάποιων ατόμων.

Είναι ένα φαινόμενο το οποίο αναπτύσσεται όλο και περισσότερο, και αυτό μπορούμε να το εντοπίσουμε από τα όλο αυξανόμενα περιστατικά και τα διαφορετικά πλαίσια μέσα στα οποία λαμβάνει χώρα. Πιο συγκεκριμένα, οι περισσότεροι θεωρούν και πιστεύουν ότι είναι ένας όρος που αφορά μόνο το σχολείο. Η αλήθεια όμως είναι ότι μπορεί να συμβεί και σε άλλα πλαίσια, μέσα στην κοινωνία, την οικογένεια, την εργασία. Είναι λοιπόν ένα φαινόμενο το οποίο εμφανίζεται σε όλες τις ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το bullying στις μέρες μας αποτελεί ένα «μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας», και συνήθως παρουσιάζεται όπου υπάρχουν μειονότητες ατόμων, με διαφορετική θρησκεία, κουλτούρα, σεξουαλικό προσανατολισμό, σωματικές και ψυχικές δυσκολίες. Μιλώντας πιο συγκεκριμένα για τα παιδιά.. Αποτελούν μία ομάδα η οποία παρουσιάζει τα μεγαλύτερα ποσοστά bullying, για αυτό τον λόγο και σε πολλές χώρες πλέον έχουν δημιουργηθεί προγράμματα πρόληψης και παρέμβασης, συμπεριλαμβάνοντας μέσα το προσωπικό του σχολείου, την οικογένεια και εξωτερικούς συνεργάτες ψυχικής υγείας. Τα θύματα είναι κυρίως παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, όπως η παχυσαρκία, με έντονα (ή απλώς διαφορετικά) εξωτερικά χαρακτηριστικά και αξεσουάρ που τα κάνουν να διαφέρουν, όπως γυαλιά και σιδεράκια, αλλά και παιδιά μικρότερης ηλικίας από αυτά που εκφοβίζουν. O Olweus τονίζει τη διαφορά του bullying με το «πείραγμα» στα πλαίσια του παιχνιδιού. Το «πείραγμα» αυτό συνήθως συμβαίνει μεταξύ φίλων και δεν περιλαμβάνει την πρόκληση σωματικού πόνου των άλλων. Αντίθετα το bullying εμπλέκει άτομα που δεν έχουν φιλικές σχέσεις. Το «πείραγμα» μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εκφοβισμό αν συμβαίνει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και το σημαντικότερο όταν το παιδί αισθανθεί ότι οι πράξεις των άλλων δεν διέπονται από αστείο και δεν γίνονται μέσα στα όρια του παιχνιδιού.

Υπάρχουν πολλά είδη εκφοβισμού, με τα πιο γνωστά τα οποία συμβαίνουν στο σχολείο να είναι το λεκτικό, όπως φήμες, κοροϊδέματα και διάφορα κοσμητικά «χιουμοριστικά» επίθετα που συνοδεύουν το όνομα του παιδιού, το σωματικό το οποίο περιλαμβάνει χτυπήματα και το κοινωνικό που αναφέρεται κυρίως στον κοινωνικό αποκλεισμό το οποίο δέχεται το παιδί-θύμα. Ωστόσο πλέον έχουν προστεθεί και κάποια άλλα είδη bullying, όπως το φυλετικό, το ηλεκτρονικό ή cyberbullying και το σεξουαλικό.

Σύμφωνα με ετήσιες έρευνες στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2017, έφηβοι ηλικίας 12-20 ετών δήλωσαν ότι το 12% από αυτούς έχουν κάνει σχολικό εκφοβισμό σε άλλα παιδιά και πως το 54 % έχει δεχτεί σχολικό εκφοβισμό και πιο συγκεκριμένα λόγω της εμφάνισης τους (το 50%) λόγω των χόμπι και ενδιαφερόντων (το 40%) και λόγω των υψηλών βαθμών το (19%). Αναφορικά με το cyberbullying, το 17% απάντησε ότι έχει ζήσει εκφοβισμό μέσω του Ιντερνετ, το 68% από αυτούς λαμβάνοντας ένα υβριστικό ή άσεμνο μήνυμα και το 39% βλέποντας αναρτημένο κάποιο άσχημο σχόλιο στο προφίλ τους. Τα αποτελέσματα από αυτές τις έρευνες δείχνουν πόσο σοβαρό είναι αυτό το φαινόμενο για την ψυχική υγεία των παιδιών, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό ύστερα από τον εκφοβισμό βίωσε:

• κρίσεις πανικού
• κατάθλιψη
• κοινωνική φοβία
• σκέψεις αυτοκτονίας
• διαταραχές πρόσληψης τροφής και κατάχρηση ουσιών.

Είναι ωστόσο σημαντικό να αναφερθεί πως σχολικό εκφοβισμό δέχονται περισσότερα το αγόρια σε αντίθεση με τα κορίτσια που φαίνεται να αποτελούν θύματα εκφοβισμού μέσω ίντερνετ.

Πως θα καταλάβω ότι το παιδί μου είναι θύμα bullying;

Υπάρχουν πολλές ενδείξεις που μπορεί να αναπτύξουν τα παιδιά- θύματα υποδηλώνοντας την κατάσταση στην οποία βρίσκονται:
-Ψυχοσωματικά προβλήματα
-Απότομη αλλαγή συμπεριφοράς (κλάματα, θυμός, κόπωση, σχολική άρνηση)
-Κοινωνική απομόνωση
-Νυχτερινή ενούρηση
-Ονυχοφαγία
-Καταθλιπτική διάθεση
-Απομάκρυνση από κοινωνικές δραστηριότητες
-Φοβίες
-Μαθησιακές δυσκολίες

Τι μπορώ να κάνω ως γονέας όταν καταλάβω ότι το παιδί μου είναι θύμα bullying;

Η οικογένεια είναι το πρώτο πλαίσιο στο οποίο το παιδί μαθαίνει να επικοινωνεί, να αγαπά.. να καλύπτονται οι ανάγκες του. Μέσα από την μίμηση των γονέων τα παιδιά ωριμάζουν νοητικά και συναισθηματικά, αναπτύσσουν την προσωπικότητα τους και διαμορφώνουν την ταυτότητα τους. Πολύ σημαντικό είναι να υπάρχουν σχέσεις ασφάλειας και εμπιστοσύνης μεταξύ παιδιών και γονέων. Να γνωρίζει το παιδί ή ο έφηβος ότι μπορεί να απευθυνθεί στους γονείς του για κάτι που τον δυσκολεύει ή που μπορεί να ντρέπεται για αυτό ή που δεν ξέρει πως να το διαχειρισθεί.
Υπάρχουν κάποια απλά βήματα τα οποία μπορεί οι γονείς να ακολουθήσουν. Αρχικά να ενημερωθεί το σχολείο και να υπάρξει ένα υποστηρικτικό δίκτυο συνεργασίας του σχολείου και της οικογένειας. Επιπλέον σημαντική είναι η στήριξη και βοήθεια από κάποιον ειδικό Ψυχικής Υγείας, Ψυχολόγο.

Αν λοιπόν το παιδί σας εξομολογηθεί πως έχει υποστεί bullying:


• Ακούστε το προσεκτικά χωρίς να θυμώνετε ή να είστε υπερβολικά αναστατωμένοι και μιλήστε ανοιχτά για αυτό.
• Δώστε στο παιδί χώρο να εκφράσει αυτό που νιώθει
• Μην βιαστείτε να του πείτε ”δεν πειράζει” , ”θα περάσει”.
• Διαβεβαιώστε το πως δεν είναι δικό του λάθος
• Συζητήστε μαζί του πως θα ήθελε να το αντιμετωπίσετε.

*Ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, συνεργάτης Therapy Today

Αφήστε ένα Σχόλιο

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Scroll to Top